
कोणत्याही पाळीव प्राण्याच्या मालकाला हे माहित असेल की, तुम्ही तुमच्या पसंतीच्या प्राण्यासोबत एक वेगळे भावनिक बंधन निर्माण करता. तुम्ही कुत्र्याशी गप्पा मारता, हॅमस्टरशी बोलता आणि तुमच्या पॅराकीटची गुपिते सांगतात जी तुम्ही इतर कोणालाही कधीच सांगणार नाही. आणि, तुमच्यापैकी काहींना शंका आहे की हा संपूर्ण प्रयत्न पूर्णपणे निरर्थक असू शकतो, तर तुमच्यातील काहींना गुप्तपणे अशी आशा असते की तुमचा प्रिय पाळीव प्राणी कसा तरी समजून घेईल.
पण प्राण्यांना काय आणि किती समजते? उदाहरणार्थ, तुम्हाला माहिती आहे की प्राणी आनंद अनुभवण्यास सक्षम असतो, पण त्यांना विनोदाचा अनुभव येतो का? तुमच्या केसाळ प्रेमाच्या बंडलला विनोद समजतो किंवा तुम्ही तुमच्या पायाच्या बोटावर जड वस्तू टाकल्यावर गफॉला दाबता येते का? कुत्रे, मांजरी किंवा कोणताही प्राणी आपण हसतो त्याच प्रकारे हसतो का? आपण का हसतो? मानवांनी हसण्याची कारणे एक गूढ गोष्ट आहे. ग्रहावरील प्रत्येक मानव, तो कोणतीही भाषा बोलतो याची पर्वा न करता, तो करतो आणि आपण सर्वजण ते नकळतपणे करतो. ते फक्त आपल्या आतून बुडबुडे उठते आणि आपण ते घडण्यापासून रोखू शकत नाही. हे संसर्गजन्य, सामाजिक आहे आणि आपण बोलण्यापूर्वीच विकसित होते. असे मानले जाते की ते व्यक्तींमध्ये एक बंधन घटक प्रदान करण्यासाठी अस्तित्वात आहे, तर दुसऱ्या सिद्धांतानुसार ते सुरुवातीला एका चेतावणीच्या आवाजाच्या रूपात उद्भवले जेणेकरून विसंगत, जसे की अचानक दिसणारा खरखरीत दात असलेला वाघ, हायलाइट होईल. म्हणून, आपण ते का करतो हे आपल्याला माहित नसले तरी, आपल्याला माहित आहे की आपण ते करतो. पण प्राणी हसतात का, आणि जर नसेल तर का नाही?
गालातल्या माकडे हे आपले सर्वात जवळचे प्राणी असल्याने, चिंपांझी, गोरिल्ला, बोनोबो आणि ओरंग-उटान हे पाठलाग करताना किंवा त्यांना गुदगुल्या करताना आनंदाने आवाज काढतात हे समजण्यासारखे आहे. हे आवाज बहुतेकदा धडधडण्यासारखे असतात, परंतु मनोरंजक म्हणजे आपल्याशी अधिक जवळचे नाते असलेले माकडे, जसे की चिंपांझी, ओरंग-उटानसारख्या दुर्गम प्रजातींपेक्षा मानवी हास्याने सहज ओळखता येणारे आवाज दाखवतात, ज्यांचे आनंदी आवाज आपल्यासारखे कमी दिसतात.

गुदगुल्यासारख्या उत्तेजनाच्या वेळी हे आवाज उत्सर्जित होतात यावरून असे सूचित होते की हास्य कोणत्याही प्रकारच्या भाषणापूर्वी उत्क्रांत झाले. असे वृत्त आहे की सांकेतिक भाषा वापरणारी प्रसिद्ध गोरिल्ला कोको एकदा तिच्या रक्षकाच्या बुटांचे लेस बांधत असे आणि नंतर 'चेस मी' असे सही करत असे, जे संभाव्यतः विनोद करण्याची क्षमता दर्शविते.
कावळे कावळे पण पक्ष्यांसारख्या प्राण्यांच्या जगात पूर्णपणे वेगळ्या शाखेचे काय? निश्चितच काही हुशार पक्षी जसे की मैना पक्षी आणि कोकाटू हे हास्याचे अनुकरण करताना दिसले आहेत आणि काही पोपट इतर प्राण्यांना चिडवतानाही ओळखले गेले आहेत, एका पक्ष्याने केवळ स्वतःच्या मनोरंजनासाठी कुत्र्याला शिट्टी वाजवून गोंधळात टाकल्याच्या बातम्या आहेत. कावळे आणि इतर कॉर्व्हिड अन्न शोधण्यासाठी आणि भक्षकांच्या शेपट्या ओढण्यासाठी देखील साधनांचा वापर करतात असे ओळखले जाते. असे मानले जात होते की हे अन्न चोरताना त्यांचे लक्ष विचलित करण्यासाठी होते, परंतु आता अन्न नसतानाही हे दिसून येते, ज्यामुळे असे दिसून येते की पक्ष्याने ते फक्त मनोरंजनासाठी केले आहे. म्हणून हे शक्य आहे की काही पक्ष्यांना विनोदाची भावना असेल आणि ते हसतील, परंतु आम्हाला ते अद्याप ओळखता आलेले नाही.

पाशवी विनोद इतर प्राणी देखील हसण्यासाठी ओळखले जातात, जसे की उंदीर, जे मानेच्या मागील भागासारख्या संवेदनशील भागात गुदगुल्या केल्यावर 'किरकिरतात'. डॉल्फिन खेळताना आनंदाचे आवाज काढतात असे दिसते, जे असे सूचित करते की त्यांच्या वर्तनामुळे त्यांच्या सभोवतालच्या लोकांसाठी धोका नाही, तर हत्ती खेळताना वारंवार तुतारी वाजवतात. परंतु हे वर्तन माणसाच्या हास्याशी तुलनात्मक आहे की विशिष्ट परिस्थितीत प्राण्याला आवडणारा आवाज आहे हे सिद्ध करणे जवळजवळ अशक्य आहे.

पाळीव प्राण्यांचा तिरस्कार आहे मग आपल्या घरातील पाळीव प्राण्यांचे काय? ते आपल्यावर हसण्यास सक्षम आहेत का? असे पुरावे आहेत की कुत्रे स्वतःचा आनंद घेत असताना एक प्रकारचे हास्य विकसित करतात जे जबरदस्तीने श्वास घेण्याच्या पॅन्टसारखे असते जे तापमान नियंत्रित करण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या नियमित हांफेपेक्षा ध्वनी पोत वेगळे असते. दुसरीकडे, मांजरींना जंगलात जगण्याचा घटक म्हणून कोणत्याही भावना न दाखवण्यासाठी उत्क्रांत झाल्याचे मानले जात असे. अर्थातच गुरगुरणे हे सूचित करू शकते की मांजर समाधानी आहे, परंतु गुरगुरणे आणि म्यूज हे इतर अनेक गोष्टी दर्शविण्यासाठी देखील वापरले जाऊ शकतात.
मांजरींनाही विविध प्रकारचे खोडकर वर्तन करायला आवडते असे दिसते, परंतु हे केवळ त्यांचे विनोदी पैलू दाखवण्याऐवजी लक्ष वेधण्याचा प्रयत्न असू शकतो. आणि म्हणूनच, विज्ञानाच्या बाबतीत, असे दिसते की मांजरींना हसण्याची क्षमता नसते आणि तुमची मांजर तुमच्यावर हसत नाही हे जाणून तुम्हाला दिलासा मिळू शकतो. तथापि, जर त्यांनी कधी असे करण्याची क्षमता मिळवली असेल, तर आम्हाला शंका आहे की ते हसतील.
हा लेख बीबीसी न्यूज वरून घेतला आहे.
पोस्ट वेळ: ऑक्टोबर-१९-२०२२